PMEG 2024
38.2.2. AD
AD = “daura ago”. Tio, kio staras antau AD, chiam ricevas agan kaj daurecan signifon. La aga signifo estas tiu, kiun la radiko havas kun verba finajho.
Agaj radikoj «
Se la radiko jam per si mem montras agon, la AD-formo montras, ke la ago dauras longe au okazas ofte:
uzo → uzado = daura, regula uzo
iro → irado = daura, longa iro
viziti → vizitadi = ofte, regule viziti
esti → estadi = daure, ripete esti
Klariga AD «
Se radiko havas plurajn signifojn, kaj unu el tiuj signifoj estas ago, la AD-formo montras nur (dauran) agon, kaj estas uzebla por eviti miskomprenon. Se oni uzas verban finajhon, miskompreno ne eblas, kaj AD servas nur por aldoni dauran signifon. Se oni uzas ne-verban finajhon, AD estas iafoje uzata ankau kiam ne temas pri longa dauro. AD tiam servas nur por atentigi pri la aga signifo:
konstruo = la ago konstrui, konstrumaniero, io konstruita → konstruado = la ago (daure) konstrui
danco = la ago danci, dancospeco → dancado = la ago (daure) danci
skribo = la ago skribi, skribomaniero, io skribita, verko → skribado = la ago (daure) skribi
Komparu kun klariga AJH kaj klariga EC.
Ne-agaj radikoj «
Se la radiko ne montras agon, AD aldonas agan (dauran) signifon. La aga signifo estas ghuste tiu, kiun la radiko havas kun verba finajho:
martelo (ilo) → marteli = bati per martelo → martelado = la ago (daure) marteli
broso (ilo) → brosi = froti per broso → brosado = la ago (daure) brosi
regho (persono) → reghi = regi kiel regho → reghado = la ago (daure) reghi
krono (ajho) → kroni = surmeti kronon sur kapon → kronado = ceremonio por kroni reghon
rapido (eco) → rapidi = agi au movighi rapide → rapidado = daura rapida ago au movigho
malfruo (eco) → malfrui = fari ion malfrue → malfruado = la ago (ofte) fari ion malfrue
Se la verba formo de radiko havas statan signifon (se ghi signifas “esti tia”), oni malofte aldonas AD. Se oni tamen uzas AD, la AD-formo montras dauran staton:
verdo (koloro) → verdi = esti verda → verdado (malofta formo) = daura stato esti verda
Se oni volas montri, ke temas pri ago, sed ne deziras la dauran signifon de AD, oni devas uzi alian agan radikon sen daura signifo, au esprimi sin tute alie:
martelado (daura) → martelbato = unu bato per martelo
brosado (daura) → brostiro = unu frota tiro per broso
kronado (daura) → surmeto de krono (nedaura)
Malnova uzo «
En la komenca tempo oni tre multe uzis AD en verboj por montri dauran agon:
Li ne zorgadis pri siaj soldatoj, nek pri teatro kaj chaso, esceptinte nur se ili donadis al li okazon montri siajn novajn vestojn.FA1.107 Nun oni skribus simple zorgis kaj donis. Oni uzas donadis, zorgadis k.s., nur kiam oni volas aparte emfazi, ke temas pri daureco.
Ordinara radiko «
ade = daure, longe
ad-vorto = vorto kun aga signifo
Praktike oni tre malofte uzas AD kiel ordinaran radikon.