Aparteno «

Plej ofte de-esprimo montras apartenon che ne-aga O-vorto. La vorto “aparteno” havas tiam tre vastan signifon. Povas esti posedo, havo, apudeco, alligiteco, parteco, parenceco au alia formo de aparteno:

• Jen kushas la chapelo de la patro.FE.8 La chapelo apartenas al la patro kiel posedajho au havajho.

• Jen estas la kajero de la juna fraulino.FE.10 La kajero apartenas al la fraulino kiel posedajho.

• La dentoj de leono estas akraj.FE.7 La dentoj apartenas al leono kiel korpopartoj.

• Li faris chion per la dek fingroj de siaj manoj.FE.12 La fingroj apartenas al la manoj kiel korpopartoj.

• Sur la bordo de la maro staris amaso da homoj.FE.32 La bordo apartenas al la maro, char ghi trovighas tuj apud ghi.

• Januaro estas la unua monato de la jaro.FE.12 Monatoj estas partoj de jaro.

• La dudeka (tago) de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro.FE.12

• La kuiristino direktis sin en la internajn partojn de la loghejo.M.180

• La filo de la regho [...] shin renkontis.FE.21 La filo apartenas al la regho kiel parenco.

• Mi legos poemon de Zamenhof. La poemo apartenas al Zamenhof, char li verkis ghin.

• Tio vershajne estas speco de ghardena kreskajho!FA3.70 La speco apartenas al la klaso “ghardena kreskajho”.

• Meze sur la muro pendis portreto de bela juna kaj vivema virinoFA2.145 La portreto apartenas al la virino, char ghi montras shian aspekton.

• Glaso de vino estas glaso, en kiu antaue sin trovis vino, au kiun oni uzas por vino.FE.32 La glaso apartenas al vino, char ghi estas uzata por vino.

• Shi estas profesoro de matematiko. La profesoreco apartenas al la fako matematiko. Oni povas ankau uzi pri.

• La richeco de tiu chi homo estas granda.FE.35 La richeco apartenas al la homo, char ghi estas unu el ties ecoj.

• Tiu chi vorto havas signifon de mezuro.FE.32 La signifo apartenas al la ideo “mezuro”.

Eco «

De rilate al ne-aga O-vorto povas montri econ:

• virino de meza aghoM.20 = “mezagha virino”.

• haroj de nedifinita koloroM.20 La haroj havis kiel econ nedifinitan koloron.

• Proksime de ili staris ankorau alia figuro de triobla grandeco.FA2.105 La figuro estis trioble granda.

Konsisto «

De rilate al ne-aga O-vorto povas montri konsiston:

• Li donis al shi bukedon de rozoj. La bukedo konsistis el rozoj (bukedo da rozoj havus iom alian signifon).

• Tie malsupre kushas Germanujo, kiu iam estis kovrita de plej densa reto de fervojoj kaj kanaloj.FA3.55 La reto konsistas el fervojoj kaj kanaloj.

• La shipoj staris envolvitaj en fumo de pulvo.FA2.110 La fumo konsistis el pulvo.

Origino «

De rilate al ne-aga O-vorto povas montri originon au devenon:

• Francisko de Asizo = tiu Francisko, kiu devenas de la urbo Asizo = Francisko el Asizo

De la flanko (de iu), kaj similaj esprimoj, povas montri originon kun nuanco de respondeco:

• Mi respondis al li, ke mi tion chi ne povas konsenti, char ghi estus malmodestajho de mia flanko.L1.153 Mi farus malmodestajhon (pri kiu mi devus respondeci).

• Vi ne rigardos ja ghin kiel maldelikatecon de mia flanko, se [...] mi demandos pri kelkaj neeviteblaj detalajhoj.M.125

Mezuro «

Che ne-aga O-vorto, de povas montri mezuron:

• La knabo havis la aghon de nur ses jaroj.FA4.208 La agho estis granda je nur ses jaroj.

• Vojon de tri tagoj ni iros en la dezerton.Er.8 La vojo estas tiel longa, ke dauras tri tagojn iri ghin.

• En la dauro de kelke da minutoj mi audis du pafojn.FE.40 La dauro estis longa je kelke da minutoj.

Formovo, aparteco «

Iafoje de povas montri formovighon au apartecon, kiam ghi rilatas al ne-aga O-vorto:

• Rekta linio estas la plej mallonga vojo de unu punkto al alia. La vojo kondukas for de unu punkto.

• En unuhora distanco de nia kabano [...] staris la malgranda preghejo.FA1.232 La kabano kaj la preghejo estas apartaj je unu horo.

Perverba priskribo de ne-aga O-vorto «

Chi-antaue chiuj de-esprimoj rilatis al O-vortoj kiel rektaj priskriboj de ili, sed rilate al ne-agaj O-vortoj de-esprimo ankau povas aperi kiel perverba priskribo de subjekto:

• Tiu libro estas de Karlo. De montras apartenon, posedon. Pli ofte oni uzas aparteni + al: Tiu libro apartenas al Karlo.

• Tiuj du arboj estas de malsamaj specoj. De montras ecojn.

• Felicha vi estas, ho lando, se via regho estas de nobla deveno.Pr.10 De montras originon.