PMEG 2024

26.3. Vola modo – U-finajho

U-formo montras, ke la ago au stato ne estas reala, sed dezirata, volata, ordonata au celata. U-formo ne montras la tempon de la ago, sed la ago ordinare trovighas en la estonteco:

  • laboru = la ago “labori” estas dezirata, petata, ordonata au celata

  • estu = la stato “esti” estas dezirata, petata, ordonata au celata

  • Sidu sur segho! Ordono au peto.

  • Estu viro! Ordono au peto.

  • Ludoviko, donu al mi panon.FE.8

  • Diru al mi vian nomon.FE.18

  • Ne rigardu min tiel rigide!FA1.7

  • Ni legu la unuan chapitron. Esprimo de deziro.

  • Chu ni iru al la dancejo? Demando pri volo. La efektiva senco de tia frazo tamen plej ofte estas ghentila propono. Komparu kun ghentilaj petoj chi-poste.

  • Ili levighu kaj helpu vin.Re.32 La parolanto esprimas sian volon pri ilia agado.

  • Mi serchas iun, kiu akompanu min. Mi volas akompanon.

  • Ni komencu [...] niajn laborojn, al kiuj ni dedichu nian plenan atenton.OV.406 Ni komencu la laborojn. Ni dedichu nian atenton al la laboroj.

Che U-verboj oni tre ofte forlasas la subjekton, se ghi estas la pronomo vi: Venu tuj! = Vi venu tuj!

U-modo en ke-frazoj «

U-modo estas uzata en ke-frazoj, se la cheffrazo iel montras volon, celon, opinion k.s.:

  • Mi volas, ke vi laboru. La laborado estas volata.

  • Li petas, ke mi estu atenta.FE.26

  • Estas necese, ke ni nun unu fojon por chiam faru finon al tiu chi stato.L2.112

Iafoje aperas memstaraj deziraj ke-frazoj kun neata U-verbo. Oni povas klarigi ilin per subkomprenita cheffraza parto. En tiaj ke-frazoj oni ofte uzas nur por emfazi la deziran sencon:

  • Hu! La akvo estas malvarma! Ke mi nur ne malsanighu!FA3.74 = Mi volas, ke mi ... Dio volu, ke mi ...

  • La alilandulo tre plachas al mi. Ke nur lia barbo ne kresku, char tiam li forveturos.FA2.141 = Mi tre volas, ke lia barbo ne kresku, char ...

En tiaj okazoj oni ankau povas simple ellasi ke, farante tute ordinaran cheffrazon kun U-verbo: Hu! La akvo estas malvarma! Mi nur ne malsanighu!

Oni iafoje renkontas tiajn ke-frazojn sen neo. Ili estas netradiciaj kaj evitindaj: *Ke vivu Esperanto!* Oni forlasu ke: Vivu Esperanto, sed antau chio vivu la celo kaj la interna ideo de la esperantismo, vivu la frateco de la popoloj, vivu chio, kio rompas la murojn inter la gentoj, vivu, kresku kaj floru la verda standardo!OV.381

Legu pli detale pri verboformoj en ke-frazoj.

Ghentila peto «

Por esprimi ghentile sian volon oni povas uzi la U-formon bonvolu plus I-verbon:

  • Bonvolu sidi chi tie!

  • Bonvolu fermi tiun fenestron!

Nepre ne uzu duoblan U-formon. Ne diru: *Bonvolu sidu ...*.

Noto: Zamenhof neniam uzis bonvolu ...i, sed la pli simplan formon volu ...i, kiu tamen funkcias tute simile: Bonan tagon, mi petas vin, volu sidighi.Rz.62Tia uzo de volu ...i nuntempe apenau plu aperas.

Kelkaj nuntempe uzas anstataue bonvole ...u, ekz.: Bonvole sidu chi tie! Tio estas sufiche logika alternativo al la tradicia formo bonvolu ...i.

Oni povas fari ghentilan peton ankau per esprimoj kiel mi petas, estu afabla k.s. kune kun simpla U-verbo:

  • Sidighu do, mia kara, sidighu, mi petas!M.81

  • Mi petas vin, ne nomu min plu “majstro”.OV.409

  • Sed kial do vi staras? Estu afablaj, sidighu.Rz.31