abbr, acronym: Mallongigoj «

abbr signifas, ke la enhavo estas mallongigo (ekz. “UEA”, “ktp.”, “FTP”).

acronym signifas, ke la enhavo estas akronimo (vorto konsistanta el la komencliteroj de kompleksa nomo, ekz. “SAT”, “Unesko”, “aidoso”).

En tiaj elementoj oni povas uzi title-atributon, kiu donas la plenan formon de la mallongigo au akronimo. Jen ekzemploj:

<p>
<acronym title="Tutmonda Esperantista Junulara
Organizo">TEJO</acronym> agas por la samaj celoj kiel
<abbr title="Universala Esperanto-Asocio">UEA</abbr>,
specife inter la junularo.
</p>

Multaj TTT-legiloj montras la enhavon de tia title-atributo, se oni musumas sur la elemento.

Noto: Ne chiam estas tute klare, kio estas akronimo, kaj kio estas “nura” mallongigo. Ghenerale, kiam oni elparolas la aferon kiel propran vorton, temas pri akronimo. Ekz. oni normale legas “TEJO” kiel vorton (“tejo” kun akcento je “e”), dum oni normale legas “UEA” kiel tri liternomojn (kiel tri apartajn vortojn). Sed pri la ghusta distingo inter abbr kaj acronym ech TTT-sperteguloj foje disputas inter si.

blockquote

La elemento blockquote montras, ke la enhavoteksto estas (iom longa) citajho. blockquote estas bloka elemento, kiu do prezentighas kiel aparta bloko de teksto en TTT-legilo (kun linirompo antaue, kaj linirompo poste, kaj kutime kun iom da deshovo de la maldekstra margheno). Ene de blockquote oni tamen devas meti la tekston en unu au pli da p-alineoj:

<p>Jen citajho el prelego de Claude Piron okaze de kunveno
en Cully, Svislando, en septembro 1994:</p>

<blockquote
cite="http://www.helsinki.fi/~jslindst/piron_raumo.html">

	<p>la Manifesto de Raumo, lau mia vidpunkto,
	preteratentas gravan aspekton de esperanto, t.e.,
	la rolon, kiun ghi povas ludi en la mondo por
	elimini multajn suferojn au kulture dangherajn
	situaciojn, kiujn la du aliaj sistemoj, la
	burokrata kaj la sovaghkapitalisma, konstante
	pligravigas.</p>

	<p>[...]</p>

	<p>Mi kredas, ke la esperantistoj havas
	respondecon tiurilate. Ili estas en la situacio de
	kuracisto, kiu scias pri metodo povanta malpezigi
	suferon : li havas la respondecon diskonigi ghin,
	ech se liaj fortoj estas minimumaj, ech se la socio,
	pro sia natura inerteco, pro la forto de la
	egoismaj interesoj, au pro timoj vivantaj,
	nekonsciate, funde de la psiko, kontrauas lin per
	intensa rezisto.</p>

</blockquote>

<p>Surbaze de tiu metaforo, oni povas diri ke la
"esperantistoj" havas kuracilon, sed ili uzas ghin nur
egoisme kiel drogon por la propra ghuo (por shvebi inter
verdaj nuboj).</p>

Rimarku, ke mi aldonis cite-atributon al la komenca marko de la blockquote-elemento. Tia cite-atributo montras per Interreta adreso, kie oni povas trovi la originan dokumenton, el kiu la citajho venas. (Ekzistas ankau elemento nomata cite, vidu chi-poste.)

Noto: Multaj misuzas blockquote simple por krei aldonan marghenon che teksto, kiu tute ne estas citajho. Ne imitu tion. Se oni volas plian maldekstran marghenon de alineo, kiu ne estas citajho, oni indiku tion en stilfolio per la eco “margin-left”.

q

Ankau la elemento q montras citajhon, sed q estas pli tauga por mallongaj citajhoj, kiuj aperu ene de kuranta teksto. q estas nebloka elemento:

<p>
Ili salutis min per
<q lang="en" xml:lang="en">Good morning!</q>.
</p>

Pro tio, ke la citajho estas en la Angla lingvo, mi aldonis la atributojn lang kaj xml:lang.

Bedaurinde estas praktikaj problemoj pri q-elementoj, char tre multaj legiloj tute ne rekonas tiun elementon, au traktas ghin malghuste. Principe la legiloj automate montru citilojn antau kaj post q-elemento, sed legilo, kiu tute ne rekonas q-elementojn, montras nur la nudan tekston sen citiloj. Tio fushas la aperon de tia citajho, kiu prefere estu ene de citiloj. Se oni mem aldonas citilojn, la apero ech pli fushighas, sed tiam en legiloj, kiuj ghuste traktas q-elementojn: la rezulto estas duoblaj citiloj.

Pro tiu problemo, kaj ankau pro aliaj kialoj, iuj spertuloj opinias, ke oni prefere ne uzu q-elementojn, sed simple skribu citilojn rekte en la teksto. Se oni bezonas indiki la lingvon de la citajho, oni uzu por tio ekz. “span”-elementon:

<p>
Ili salutis min per
<span lang="en" xml:lang="en">"Good morning!"</span>.
</p>

Vershajne estas pli bone skribi tiel, evitante la uzon de q-elementoj.

cite «

Per la elemento cite oni ne rekte citas, sed nur referencas ian fonton per ghia nomo (au eble per ia mallongigo au per la nomo de ghia verkinto):

<p>Mi ankau multe cherpis el <cite>La Nova Plena Ilustrita
Vortaro de Esperanto</cite>.</p>

cite-elementoj estas ofte prezentataj per kursiva stilo en TTT-legiloj.

(Ne konfuzu la elementon cite kun la atributo cite menciita chi-antaue.)

b

b signifas “grasa stilo”: <p>Mi presis tion <b>grase</b>.</p>

Se oni celas fortan emfazon, oni uzu strong, kiu plej ofte prezentighas per grasa stilo: <p>Memoru <strong>neniam</strong> fari tion!</p>.

Oni ankau povas uzi span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas grasan stilon.

i

i signifas “kursivo”: <p>Mi presis tion <i>kursive</i>.</p>

Se oni celas emfazon, oni uzu em, kiu plej ofte prezentighas per kursiva stilo: <p>Memoru <em>ne</em> fari tion!</p>.

Se temas pri io, por kio ekzistas aparta XHTML-elemento, oni uzu tiun elementon, eventuale kun aldona stilfolia regulo, kiu proponas kursivan prezenton. Se temas ekzemple pri referenco al ia verko, oni uzu cite-elementon.

Oni ankau povas uzi span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas kursivan stilon.

tt

tt signifas “teletajpa stilo” (= fikslargha tiparo): <p>Mi presis tion <tt>fikslarghe</tt>.</p>

Principe estas pli bone uzi ekzemple span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas uzon de fikslargha tiparo. Sed se iam la uzo de fikslargha tiparo estas tiom grava, ke oni nepre volas, ke tia stilo estu uzata ankau en TTT-legiloj, kiuj ignoras stilfoliojn, oni eble povas tamen uzi tt.

(Ekzistas ankau kelkaj sencohavaj XHTML-elementoj, kiuj ofte estas prezentataj per fikslargha tiparo en TTT-legiloj: code, samp, kbd kaj var. Tiuj elementoj estas tre specialaj. Ili indikas, ke temas pri komputila kodo au simile. Ne estas pliaj klarigoj pri ili en tiu chi kurso.)

sub kaj sup

sub signifas “skribita kiel suba indico, en malsupra pozicio”.

sup signifas “skribita kiel supra indico, en supra pozicio”.

Kvankam sub kaj sup havas prezentajn signifojn, ili ne estas chiam sensencaj. Ekz. en kemiaj formuloj, en matematikaj esprimoj, kaj en iaj mallongigoj, tia skribo en supra au malsupra pozicio indikas certan signifon, kaj oni ne povas forigi tiun skribomanieron sen detrui la signifon. sub kaj sup tial estas ofte tute uzindaj:

<p>
H<sub>2</sub>O, E = mc<sup>2</sup>, 
<span lang="fr" xml:lang="fr">M<sup>lle</sup> Dupont</span>.
</p>

Tiu kodo prezentighas jene en via TTT-legilo:

H₂O, E = mc², M^lle Dupont.

big

big signifas “granda teksto”: <p>Mi presis tion <big>grande</big>.</p>

Se temas pri titolo, oni uzu h1, h2 k.t.p. Alie oni uzu span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas grandan stilon.

small

small signifas “malgranda teksto”: <p>Mi presis tion <small>malgrande</small>.</p>

Prefere oni uzu span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas malgrandan stilon.

Aliaj prezentaj elementoj

Chi tie vi lernas nur pri Strikta XHTML 1.0. Ekzistas ankau Transira formo de XHTML 1.0. En tiu formo ekzistas ech pli da nure prezentaj elementoj kaj atributoj, kiuj restas de antauaj versioj de HTML, kaj kiuj estas nun oficiale malrekomendataj. Temas pri elementoj kiel font, basefont, center, strike, u k.a. En la Strikta formo de XHTML tiuj elementoj ne ekzistas, kaj oni nepre ne uzu ilin. Precipe evitinda estas la elemento font. Anstataue oni uzu stilfoliojn.

Kondichaj komentoj en Esplorilo «

Mi skribis chi-antaue, ke komentoj estas teksto, kiun la TTT-legilo ignoru plene. La TTT-legilo Esplorilo tamen ne chiam obeas tiun regulon. Oni povas skribi specialajn komentojn, kiujn tiu legilo malignoras kaj anstataue traktas kiel kondichajn instrukciojn. Tial oni parolas pri kondichaj komentoj.

Jen simpla ekzemplo de tiaj kondichaj komentoj:

<!--[if IE 8]>
<p>Jen io por Esplorilo 8 sola.</p>
<![endif]-->

Se oni zorge atentas, oni vidas, ke tio principe estas unu sola komento, kiu komencighas per <!--, kaj finighas per -->. La meza parto, kiu shajnas esti XHTML-a p-elemento, tute ne estas p-elemento, sed nura parto de la komenta teksto. La legilo Esplorilo tamen traktas tion kiel kondichan instrukcion, kiu diras, ke la meza parto estu traktata kiel vera XHTML-kodo, vera p-elemento, se la legilo estas Esplorilo 8 (if = se; IE 8 = Esplorilo 8; endif = fino de la kondicho). Aliaj versioj de Esplorilo tamen ignoru tiun p-elementon. Kaj legiloj, kiuj tute ne estas Esplorilo, kompreneble plene ignoras la tuton. Ghi ja estas nura komento!

Mi ne klarigos chi tie detale, kiel funkcias tiaj kondichaj komentoj (tio estas temo iomege komplika) (detalajn klarigojn de kondichaj komentoj oni povas tamen trovi en la Angla Vikipedio.), sed mi tamen montros iom komplikan, sed tre utilan kaj ofte uzindan ekzemplon de tiaj komentoj:

<!--[if lt IE 7]>    <body class="ie6"><![endif]-->
<!--[if IE 7]>       <body class="ie7"><![endif]-->
<!--[if IE 8]>       <body class="ie8"><![endif]-->
<!--[if gt IE 8><!--><body><!--<![endif]-->

Tio estas tute launorma XHTML, kiu konsistas el kvin komentoj kun unu(!) sola komencmarko de body-elemento inter la kvara kaj la kvina komentoj. Esence tiu komplika tuto (kies detalojn oni ne nepre bezonas kompreni) egalas – lau la XHTML-normo – al la jeno:

<!--KOMENTOTEKSTO-->
<!--KOMENTOTEKSTO-->
<!--KOMENTOTEKSTO-->
<!--KOMENTOTEKSTO--><body><!--KOMENTOTEKSTO-->

Sed Esplorilo 6 (kaj pli malnovaj versioj de Esplorilo) kontraunorme – sed utile – tamen traktas tion kvazau ghi dirus la jenon:

<body class="ie6">

Kaj Esplorilo 7 traktas tion kvazau estus la jeno:

<body class="ie7">

Kaj Esplorilo 8 vidas la jenon:

<body class="ie8">

Kaj fine Esplorilo 9 (kaj chiuj estontaj versioj de Esplorilo kaj ankau chiuj aliaj TTT-legiloj) vidas simple la jenon (t.e. la veran launorman XHTML-kodon):

<body>

En la praktiko la body-elemento do ekhavas malsamajn class-atributojn depende de la uzata TTT-legilo. Modernaj legiloj (= Esplorilo 9 kaj chiuj aliaj TTT-legiloj) ricevas body-elementon sen speciala klaso, dum malnovaj versioj de Esplorilo vidas body-elementon kun diversaj klasoj, kiuj indikas la version. Tio ebligas skribi CSS-kodon, kiu efikas diverse depende de la uzata TTT-legilo. Ekzemple jene:

body.ie6 p { width: 32em }
body.ie7 p { width: 33em }
body.ie8 p { width: 34em }
p          { width: 35em }

Esplorilo 6 uzos la larghon 32em por p-elementoj, Esplorilo 7 uzos la larghon 33em, Esplorilo 8 uzos 34em, dum chiuj aliaj legiloj uzos la larghon 35em.

Tio estas unu ebla rimedo kontrau la bedaurinda fakto, ke sufiche multaj homoj ankorau uzas malnovajn TTT-legilojn, kiuj interpretas stilfoliajn regulojn malghuste, kaj kiuj tial povas bezoni aliajn stilregulojn ol modernaj launormaj TTT-legiloj.