PMEG 2023

38.3.4. EK

EK = “komenco de ago, subita ago”. EK estas uzata nur che agaj vortoj, kaj chiam montras manieron de la ago.

Komencigho «

Plej ofte EK montras, ke ago komencighas. Ghi montras la plej unuan momenton de la ago, ofte kun nuanco de subiteco au neatenditeco:

  • labori eklabori = komenci labori

  • kuri ekkuri = komenci kuri

  • sidi eksidi = komenci sidi

  • dormi ekdormi = komenci dormi, (en)dormighi

  • pluvi ekpluvi = komenci pluvi

  • bruli ekbruli = komenci bruli ( ekbruligi = igi ekbruli)

  • floro flori ekflori = komenci flori (pri ekfloro vidu “Strechitaj formoj”)

  • de ekde = komence de

La vorto ekde povas iafoje esti utila anstatau de rilate al pasiva participo, au anstatau de rilate al verbo. En ekde la prefikso EK escepte aperas antau neaga vorto.

Ankau la sufikso IGH povas en iuj okazoj montri komencon de ago: sidighi, estighi k.s. EK montras pli subitan, pli rapidan komencon ol IGH.

Subiteco «

Iafoje EK montras subitan agon, kiu dauras nur momenteton. Tiam temas ne nur pri la komenco, sed pri la tuta ago:

  • fulmi ekfulmi = momente kaj subite fulmi

  • brili ekbrili = subite kaj momente jheti brilon

  • bati ekbati = fari unu subitan baton

  • ridi ekridi = subite ridi (dum momento)

  • rigardo ekrigardo = rapida subita rigardo

Ordinara radiko «

EK estas ofte uzata kiel ekkria vorteto, au kiel ordinara radiko:

  • ek! = komencu (tuj)!, ni (tuj) komencu!, k.s.

  • Ek al li! = Venu! Ni kaptu lin!, k.s.

  • eki = komencighi

  • ekigi = komenci