PMEG 2023

12.3.4.7. Inter

Inter montras pozicion, che kies flankoj trovighas du au pli da aliaj aferoj. Se temas pri du aferoj, ili trovighas che du kontrauaj flankoj. Inter estas iasence la malo de chirkau. Inter normale povas stari nur antau multe-nombra esprimo, au antau du (au pluraj) frazpartoj ligitaj per kaj:

  • Sur la kameno inter du potoj staras fera kaldrono.FE.25 La potoj staras dekstre kaj maldekstre de la kaldrono, au antaue kaj malantaue, au simile.

  • En la plej supra parto de alta domo, inter kvar nudaj muroj, shia infano tremis de malvarmo.M.92 La muroj trovighas kvarflanke chirkau la infano.

  • Tre proksime de la pordo staris granda fojnamaso, kaj inter ghi kaj la domo trovighis malgranda stalo.FA1.14 Unuflanke de la stalo estis la fojnamaso, aliflanke la domo.

  • Li rampis en la angulon inter la muro kaj la marmora monumento kaj endormighis.FA1.217 Unuflanke de la angulo trovighis la muro, aliflanke la monumento.

  • Ekvadoro trovighas inter Kolombio, Peruo kaj Pacifiko. La du landoj kaj la maro triflanke komplete enfermas Ekvadoron.

Ligo, simileco, reciproka rilato «

Al la baza signifo de inter povas aldonighi nuanco de ligo, simileco au reciproka rilato (amika, malamika au neutrala):

  • Ni vojaghis inter Romo kaj Pizo. Logike la frazo nur diras, ke ni trovighis ie inter la du urboj vojaghante ien. Sed praktike la frazo signifas nepre, ke la vojagho deiris ghuste de Romo kaj celis ghuste Pizon. Oni ankau povas diri de Romo al Pizo. Inter estas pli bona, se temas pri veturado en ambau direktoj: Li loghas en Bratislavo kaj laboras en Vieno. Tial li chiutage veturas inter tiuj du urboj.

  • La simileco inter la malgaja sorto de la knabino kaj shia propra sorto vekis en shi varmegan kunsenton.M.103

  • Ili chiuj estis tre amikaj inter si.BV.77 Chi tie inter si egalas al unu al la alia.

  • Ni deziras nur krei ligantan ponton inter la gentoj.OV.378 La ponto trovighu inter la gentoj kiel ligo.

  • Neniam ghis nun okazis inter ili ia malpaceto.FA4.173

Diseco, malsimileco «

Inter povas ankau esprimi disecon au malsimilecon:

  • Inter faro kaj rakonto staras meze granda monto.PE.855 Granda monto disigas ilin.

  • Ankorau antau 50 jaroj inter la Japanoj kaj Europanoj ekzistis shajne kolosa malsameco.OV.348

  • Inter sinjoro Eduardo kaj mi ekzistis diferencoj grandegaj.M.153

Alternativoj «

Iafoje inter montras alternativojn (du au pli da elektebloj):

  • Chu estas tiel malfacile elekti inter la chielo kaj la infero?Rt.73

  • Inter amikoj viaj elektu la plej saghajn.H.131

  • En la batalo inter honoro kaj amo shi decidis por la dua.Rt.88

Nepreciza inter «

Iafoje inter montras malpli precize difinitan pozicion kune kun iaj aferoj au en iaj cirkonstancoj:

  • Li [...] vidis larmojn, kiuj tremis inter shiaj okulharoj.FA1.194 La larmoj trovighis en diversaj pozicioj pli-malpli inter la haroj.

  • Inter fremdaj shi estas edzino-anghelo, kun la edzo shi estas demono kruela.PE.752 = En la cheesto de fremdaj homoj...

  • Inter lupoj kriu lupe.PE.289 = Kiam vi trovighas kune kun lupoj, kriu lupe.

  • Inter la plej grandaj korpaj suferoj li ne forgesis nian aferon.OV.71 = Kiam li suferis de la plej grandaj korpaj suferoj...

Aparteno al grupo «

Inter povas montri apartenon al grupo. Tio similas al la chi-antaue montrita malpreciza inter. Iafoje temas pri efektiva pozicio pli-malpli inter la aliaj membroj de la grupo, alifoje la signifo estas pure apartena:

  • Inter niaj amikoj ne trovas sin ankorau grandaj richuloj.OV.128 = Grandaj richuloj ankorau ne apartenas al nia amikaro.

  • Shi tamen havis la senton, ke unu inter ili mankas.FA2.57 = ...ke unu membro de ilia grupo mankas.

  • Inter aliaj aferoj tiu chi malfelicha infano devis du fojojn en chiu tago iri cherpi akvon en tre malproksima loko.FE.13 La akvocherpa tasko estis nur unu el tuta grupo de taskoj.

  • Ech inter piuloj ne mankas pekuloj.PE.131 = Ankau al la grupo piuloj apartenas pekuloj.

La rolvorteto el havas iom similan uzon.

Inter che unu-nombra vorto «

Normale ne havas sencon uzi inter antau sola unu-nombra vorto. Ekz. *inter domo* ne havas sencon. (Se temas pri la interno de domo, oni devas diri en domo au interne de domo.)

Zamenhof tamen iafoje uzis inter antau sola unu-nombra vorto por esprimi grupapartenon au por esprimi disigon de substanco en partojn. Tia uzo tamen ne estas imitinda:

  • Vi elserchu inter la tuta popolo homojn bravajn.Gn.18 Pli bone el la tuta popolo.

  • Kial malaperu la nomo de nia patro el inter lia familio, char li ne havis filon?Nm.27 Prefere oni uzu la pli simplan esprimon el lia familio.

  • Kaj Dio diris: Estu firmajho inter la akvo, kaj ghi apartigu akvon de akvo.Gn.1 Uzu en la akvo.

  • Se vi pistos malsaghulon en pistujo inter griajho, lia malsagheco de li ne apartighos.SS.27 Pli bone kune kun griajho au en griajho.

Iafoje povas havi sencon uzi ordinaran lokan inter + chiu + solan unu-nombran grupan esprimon: Inter chiu domparo/domduopo staris malgranda arbo. Temas pri chiuj interspacoj en vico de apudaj domoj. Oni ankau povas diri: Inter chiu domo kaj la sekva staris malgranda arbo.

Inter + direktaj rolmontriloj «

  • Shi iris inter la tulipojn.FA1.149 = ...al loko inter la tulipoj.

  • La suno lumis inter la delikatajn bonodorajn foliojn.FA2.123 = ...al loko inter la folioj.

  • Kien ajn la luno povis lumi tra inter la arboj, li vidis plej charmajn malgrandajn elfojn.FA1.63 La lumo iris de la luno, pasis inter la arboj, kaj pludauris.

  • Inter la mano ghis la busho ofte disvershighas la supo.PE.582 Normale oni dirus Inter la mano kaj la busho..., sed chi tie Zamenhof elektis nekutime ghis anstatau kaj por montri, ke io okazis dum movo de mano ghis busho.

  • El inter la branchoj ili sonigas sian vochon.Ps.104 Ili (birdoj) sidas inter la branchoj, kaj ilia vocho iras el tiu loko.

Tempo «

Inter povas montri neprecizan tempopunkton post unu tempo, kaj antau alia:

  • Estis inter la sepa kaj oka horo vespere.M.200 Estis ia tempopunkto/minuto post la sepa horo, sed antau la oka.

  • Tio okazis inter lundo kaj vendredo.

Se temas pri tuta periodo, oni uzas normale de + ghis: de lundo ghis vendredo.

Proksimumeco «

Se inter staras antau du nombroj, ghi montras proksimumecon: inter dek kaj dudek = ia nombro pli alta ol (au eble egala al) dek, sed malpli alta ol (au eble egala al) dudek. Lau multaj chi tia inter-esprimo ekskluzivas la ekstremojn (dek kaj dudek): devas esti ia nombro ghuste inter ili, ne ili mem. Sed kiam la efektiva signifo estas proksimuma, oni ne povas nomi precizajn limojn:

  • Por acheti ghin vi devas pagi inter 100 kaj 200 eurojn. Vi devas pagi minimume 100 kaj maksimume 200 eurojn.

Legu pli detale pri tiaj nuanciloj de nombraj kaj kvantaj vortoj.

Vortfarado «

  • Intera = “trovighanta inter aliaj similaj au samspecaj aferoj”: El la tri domoj la intera domo [= la domo, kiu trovighas inter la du aliaj] apartenas al mi.

  • Intere = “en intera pozicio”: Intere de la arboj staris urso.

  • Intero = “spaco au tempo inter du au pli da aferoj”: La intero de la du domoj estis tre malvasta.

  • Interajho = “intera parto, kiu trovighas inter aliaj partoj de la sama afero”: La dekstra kaj maldekstra partoj de la aparato estas kompreneblaj, sed la interajho estas tre stranga.

Ne konfuzu intera, intere, intero, interajho kun interna, interne, interno, internajho, kiuj egalas al ena, ene, eno, enajho respektive.